Zapraszamy na kolejne spotkanie Klubu Filmowego ALE NAKRĘCONE!!!

Odsłony: 3262

 

czas: 107 min.

gatunek: komedia

produkcja: Polska

premiera: 1960

reżyseria: Andrzej Munk

scenariusz: Jerzy Stefan Stawiński

 

Jan Piszczyk od wczesnej młodości starał się jak najlepiej dopasować do aktualnej tendencji społecznej i politycznej. Przed wojną zapisał się do harcerstwa. Niestety, mimo usilnych starań, skompromitował się podczas defilady. Niezrażony niepowodzeniem zapragnął zostać korporantem, lecz podczas antysemickich zajść na uniwersytecie wzięto go za Żyda. Podczas wojny założył upragniony mundur podchorążego, ale trafił do oflagu. Wreszcie wraz z nastaniem PRL-u wydawało się, że los się do niego uśmiechnął. Nie na długo.

 

Jan Piszczyk (genialny Bogumił Kobiela) to wieczny pechowiec, który od dzieciństwa marzy, aby być lubianym, by przynależeć do jakiejś grupy. I nigdy mu się to nie udaje.

 

Przed wojną, jako dziecko wstępuje do harcerstwa, ale na defiladzie myli krok i zostaje wyrzucony. Gdy dochodzi do antysemickich rozruchów na uniwersytecie, zostaje wzięty za Żyda i pobity, potem z kolei zostaje spałowany przez policję. Po wybuchu wojny w znalezionym mundurze podoficerskim trafia do oflagu, gdzie wkrótce zostaje oskarżony o szpiegowanie i kolaborację. Dopiero po zakończeniu wojny wydaje się, że znalazł bezpieczną przystań: zaangażowany w budowanie nowego ładu, bezkrytycznie i natychmiast wciela w życie wszystkie hasła i zarządzenia. Robi dzięki temu zawrotną karierę, ale jedno antypaństwowe hasło wypisane jego charakterem pisma powoduje, że trafia do więzienia. Ale gdy nadchodzi uwolnienie - nie chce z niego wyjść…

Film Andrzeja Munka, ekranizacja opowiadania Jerzego Stefana Stawińskiego "Sześć wcieleń Jana Piszczyka", to absolutna klasyka polskiej kinematografii. Na temat Piszczyka wciąż trwa dyskusja. Czy jest oportunistą przystosowujący się do zmiennej rzeczywistości, który próbuje płynąć z wiatrem historii? Czy wciągniętym w jej wir człowieczkiem, któremu dane jest żyć w "ciekawych czasach"? Czy tylko wiecznym pechowcem nie pasującym do żadnego z otaczających go światów? Można go traktować poważnie, można go wyśmiewać, można mu współczuć. Ale na pewno warto się nim zainteresować.

W burzliwej politycznie Polsce międzywojennej niepozorny Jan Piszczyk (genialny Bogumił Kobiela) jednocześnie zamyka pochód jednej organizacji i kroczy na czele pochodu drugiej, wykrzykując na przemian sprzeczne hasła. Wieczny pechowiec, jak sam się przedstawia? Mały chaplinowski człowieczek wciągnięty w zgrzytliwe tryby polskiej historii -od międzywojnia po lata 50.? Cyniczny oportunista przystosowujący się do zmiennej rzeczywistości jak Allenowski "Zelig", nie tyle jednak wyglądem zewnętrznym, ile poglądami?

W Piszczyku, stworzonym przez Jana Stefana Stawińskiego w powieści "Sześć wcieleń Jana Piszczyka" tkwi cząstka każdej z tych postaw. W grotesce Munka - jednym z ostatnich dzieł Polskiej Szkoły Filmowej - wcielenia Jana Piszczyka ukazane są w różnych filmowych poetykach.

Komediodramat polski 1960, reż. Andrzej Munk

 

 

  • Zdjęcia do filmu rozpoczęły się 21 kwietnia 1959.
    Plenery: Warszawa (m. in. klatka schodowa na ul. Mokotowskiej (scena ucieczki Piszczyka z mieszkania Basi), ul. Chmielna (sklep zegarmistrza), dworce: Warszawska Wschodnia i Warszawa Zachodnia, dziedziniec Uniwersytetu Warszawskiego, szkoła przy ul. Otwockiej, Agrykola (defilada harcerzy)), Kraków (m. in. ul. Franciszkańska (scena w kawiarni), Nowa Huta (fabryka zbrojeniowa), Łódź (ul. Moniuszki - sen Piszczyka), Sieradz (więzienie).

"...powoli zaczynam rozumieć impulsy, które kierowały moim postępowaniem. Otóż chyba zawsze usiłowałem, całkiem nieświadomie, przystroić się w szaty uznanego przez opinię bohatera danego historycznego okresu. W życiu dziecka był nim harcerz, później podchorąży, wreszcie konspirator... Wszystkie te etapy przebiegłem w bezowocnej pogoni za życiowym powodzeniem. Czy mogłem przypuszczać, że wszędzie czeka mnie nieuchronna klęska?..." - tak podsumował swoje pechowe życie główny bohater opowiadania Jerzego Stefana Stawińskiego "Sześć wcieleń Jana Piszczyka". Nowela ta stała się kanwą scenariusza do "Zezowatego szczęścia" - filmu, który ugruntował wysoką pozycję Andrzeja Munka wśród polskich reżyserów debiutujących po wojnie. O klasie tego twórcy wiele mówiła już "Eroica" (1958) - do dziś uznawana za arcydzieło szkoły polskiej. "Zezowate szczęście" dowiodło jednak, że Munk to nie tylko mistrz w obnażaniu fałszu narodowych stereotypów i symboli. Pokazało biegłość twórcy w operowaniu zarówno językiem tragedii, jak i komedii. Stało się też świadectwem wyczulenia reżysera na problemy współczesności, takie jak choćby przerost biurokracji i jego konsekwencje. Wartość "Zezowatego szczęścia" ujawnia się jeszcze w czym innym. Film ów jest mianowicie zdumiewająco udanym połączeniem różnych stylów i poetyk. Krytycy znaleźli w dziele Munka zjadliwą ironię, groteskę, elementy czysto komediowe i dramatyczne oraz cechy powiastki filozoficznej w duchu wolteriańskim. Przy tak dużej różnorodności i "rozrzucie" stylistycznym próżno szukać w "Zezowatym szczęściu" zgrzytów, zbędnych scen, chybionego aktorstwa... W warstwie fabularnej film Munka stanowi studium postawy obecnej w każdej epoce i w każdym społeczeństwie. "Zezowate szczęście" opowiada w groteskowo - karykaturalnym ujęciu losy pechowego oportunisty, który - w różnych warunkach na przestrzeni dwudziestu lat - usiłuje przypodobać się aktualnym władzom. Wszelkie te próby "dobrze widzianych" metamorfoz kończą się fiaskiem: Piszczyk pozostaje antybohaterem - kolejnych bezkrytycznych "przemian" dokonuje zawsze za późno. Piszczyk chce za wszelką cenę dostosować się do wymagań aktualnej sytuacji politycznej, lecz z różnych powodów mu się to nie udaje. Pragnie być wzorowym harcerzem, ale kompromituje się na defiladzie. Podczas antysemickich ekscesów na uniwersytecie wzięty został za Żyda, kiedy zaś znalazł się wśród bojówkarzy niszczących sklepy żydowskie, pobili go policjanci. We wrześniu 1939 roku przymierza wymarzony mundur podchorążego i w nim trafia do oflagu, gdzie po pewnym czasie zostaje zdemaskowany i uznany za szpiega. Podobny los czeka go w organizacji podziemnej. Po wojnie robi oszałamiającą karierę, wcielając w życie, dosłownie i bezmyślnie, aktualne hasła i zarządzenia. Jest mistrzem sprawozdawczości, wzorem służalczego biurokraty. Ale antypaństwowe zdanie wypisane w zakładowej gazetce ściennej jego charakterem pisma strąca go z piedestału. Piszczyk trafia do więzienia, z którego, doświadczony boleśnie i zrezygnowany, nie chce zresztą wyjść na wolność.

 

 

 

Andrzej Munk

 

data urodzenia:

1920-10-16

data śmierci:

1961-09-20 (odszedł w wieku 41 lat)

miejsce urodzenia:

Kraków, Polska

stan cywilny:

żona Halszka Joanna Próchnik

 

Reżyser filmowy. W czerwcu 1939 ukończył gimnazjum w Krakowie. W czasie okupacji przeniósł się do Warszawy. Musiał ukrywać się z racji swego żydowskiego pochodzenia. W stolicy pracował w firmie budowlanej jako technik. Brał udział w Powstaniu Warszawskim. Potem jako robotnik pracował w Monopolu Tytoniowym w Mogile pod Krakowem i przy kolejce linowej na Kasprowy Wierch (był dozorcą kolejki i mieszkał w schronisku). Po wyzwoleniu powrócił do Warszawy. Podjął studia na Politechnice Warszawskiej na wydziale architektury (przerwane na skutek choroby), następnie studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim, wreszcie wstąpił do szkoły filmowej w Łodzi. W 1946 wstąpił do PPS i ZNMS. W czasie studiów był działaczem na uczelni , a potem w latach 1948-52 członkiem PZPR. W 1952 został usunięty z organizacji za zachowanie "niegodne członka partii". W latach 1950-55 pracował w Wytwórni Filmów Dokumentalnych, początkowo jako operator Polskiej Kroniki Filmowej, potem jako reżyser filmów dokumentalnych. W 1957-61 wykładowca w łódzkiej szkole filmowej. W 1961 r. zginął w wypadku samochodowym pod Łowiczem. Pochowano go na Powązkach Wojskowych w Warszawie. Od 1965 łódzka PWSFTviT przyznaje nagrodę jego imienia dla najlepszego debiutanta roku.

 

reżyser

zwiń

1963

       
         
 

Pasażerka

1 nagroda i 2 nominacje

 

1960

     
 

Zezowate szczęście

1 nagroda i 1 nominacja

 

1958

     
 

Spacerek staromiejski

 

1957

     
       
 

Eroica

1 nagroda i 2 nominacje

 

1956

     
 

Człowiek na torze

1 nagroda i 1 nominacja

 

1955

     
 

Błękitny krzyż

1 nagroda i 2 nominacje

 

1955

     
 

Niedzielny poranek

1 nominacja

 

1954

     
 

Gwiazdy muszą płonąć

 

1953

     
       
 

Kolejarskie słowo

 

1952

     
       
 

Bajka

 

1952

     
       
 

Pamiętniki chłopów

 

1951

     
       
 

Kierunek - Nowa Huta!

 

1951

     
       
 

Nauka bliżej życia

 

1950

     
       
 

Zaczęło się w Hiszpanii

 

1949

     
       
 

Sztuka młodych